Begrotingsbehandeling 2020

Algemene beschouwingen 2020,

11-11-2019

Geboekte resultaten begrotingsbehandeling:

• Naar aanleiding van een vernietigend inspectierapport over de Jeugdzorg gaat het kabinet ingrijpen  Vóór de kerst willen ze voor de 42 jeugdzorgregio’s in beeld krijgen of het tarief wel toereikend is en wat ze kunnen doen om de wachtlijsten versneld op te lossen. Uiterlijk 1 maart 2020 moeten de bevindingen landen in een uitvoeringsplan. Wij hebben een toezegging van de portefeuillehouder gekregen dat de raad geïnformeerd wordt zodra meer hierover bekend is. Zodra het OCW heeft gereageerd, krijgt de raad via een raadsinfobrief de stand van zaken door.
• 44% Van de totale begroting gaat naar het sociaal domein. Hoe kan de raad hier zicht op krijgen? Wij hebben een toezegging van de wethouder om een overzicht krijgen van de inkomende gelden vanuit het rijk voor dit jaar en de komende jaren. Ja, we hebben afgesproken dat budgetten naar de algemene reserve mogen. Ja, gelden uit de algemene reserve worden nu voor het sociaal domein gebruikt. Maar een nacalculatie is belangrijk om de controlerende taak degelijk uit te voeren.
• De motie Lobbyist is ingetrokken, aangezien de portefeuillehouder heeft toegezegd de motie uit te voeren. De oproep van de motie luidt als volgt: “De raad voor het zomerreces van 2020 inzicht te verschaffen over het huidige lobbywerk en de behaalde resultaten. En te komen met een heldere visie met betrekking tot de inbedding van een lobbyist die herkenbaar en aanspreekbaar is voor de gemeente Oldenzaal.” De lobbyist van Regio Twente komt de raad vertellen wat zoal wordt gedaan.
• Het Integraal Huisvestingsplan (IHP) is nog steeds niet af, terwijl er wel investeringen worden genoemd met betrekking tot de Franciscusschool, de Drie-Eenheid en Zevenster.  Daarnaast is de raad niet op de hoogte van de stand van zaken rondom de ontwikkelingen voor basisschool de Esch. Wij hebben de toezegging gekregen om hierover een raadsinfobrief in het voorjaar te ontvangen. Deze ontvangt de raad in januari of februari 2020. In juni wordt de IHP ter besluitvorming aan de raad voorgelegd.

======

Voorzitter,

Bij de behandeling van de kadernota 2020 begon D66 over het ultieme gerecht waar de raad van zou moeten eten. Dat was en blijft een moeilijke taak in verband met de verschillende smaak- en (dieet)wensen. Met de voorliggende programmabegroting 2020 moet de smaak van het hoofdgerecht nog worden bepaald. De restaurant-eigenaar, het rijk, heeft voor ons onvoldoende ingekocht om het gerecht lekker te laten smaken. We moeten het daarom doen met minder kruiden, en wat meer scherpe peper.

In dienst van de eigenaar bevindt zich de Chef; in dit geval het college. Terwijl de restaurant-eigenaar klaagt over de smaak van het gerecht, blijkt dat de Chef al een gerecht naar de klant, de raad, heeft gebracht.
Grote vraag is of het gerecht lekker zal smaken.
D66 vindt het gerecht bitter.
Het college houdt, ondanks de financiële uitdagingen, star vast aan de eigen ambities. Tegelijkertijd geeft het aan dat ze extra terughoudend zullen zijn in het aanvoeren van aanvullend nieuw beleid. Toch lezen we op pagina 104 t/m 106 van de programmabegroting aanvullend nieuw beleid. Hoeveel speelruimte hebben wij dan als raad om zelf met aanvullend nieuw beleid te komen?

Voorzitter… dit brengt mij tot onze eerste motie. De raad ontvangt aanvullend en nieuw beleid vanuit het college, maar moet OOK in staat zijn om nieuwe beleidsvoornemens voor te stellen. De meerderheid van de raad kiest uiteindelijk welk gerecht wordt geserveerd. Daarom roept D66 het college op om:

Zoals andere partijen hebben benoemd, kunnen ook wij niet onze ogen sluiten voor de tekorten op het sociaal domein.

Sociaal Domein

Wij juichen het toe dat er in de Binnenstad wordt geïnvesteerd, maar op dit moment zijn wij van mening dat het evenwicht in het investeren in steen, versus de behandeling van de hulpvraag van kwetsbare inwoners, zoek is.
Het coalitieakkoord is tot stand gekomen in een tijd met ruime reserves.
Het tij is gekeerd…
Het is voor D66 onverantwoord om het hoofddoel sociaal domein niet als zodanig in de inleiding te noemen. Het ‘temporiseren’ van een aantal voorstellen met majeure financiële gevolgen (zoals Vondersweijde) leiden niet tot meer aandacht voor WMO en de Jeugdzorg. Budgetten worden verschoven om de begroting sluitend te maken.

Het tekort op het sociaal domein valt zwaar bij de meeste gemeenten. Op 3 oktober jl beantwoordde minister De Jonge vragen van Tweede Kamerlid Kerstens. Volgens de minister bepalen gemeenten zelf hoeveel zij voor de verschillende onderwerpen in hun begroting opnemen. Dit vinden wij te kort door de bocht; hij erkent wel dat een gat is ontstaan tussen vraag en aanbod. Ons inziens moeten gemeenten een onmogelijke taak vervullen en de rek is eruit.
De minister gaf verder aan dat voor de Jeugdhulp in 2019 420 miljoen extra krijgt toegekeerd. Voor 2020 en 2021 nog eens 300 miljoen.
Daarnaast is vanuit het gemeentefonds voor 2019 1,1 miljard extra toegekeerd, wat momenteel nog te weinig is. Voor 2020 komt er nog eens 1,2 miljard extra bij en zal tot een overschot leiden voor 2021 en 2022. Dat is positief!
Aansluitend is afgelopen vrijdag 8 november jl. een vernietigend inspectierapport over Jeugdzorg verschenen, waarbij de ministers de Jonge en Dekkers hebben aangegeven dat het kabinet gaat ingrijpen.
Vóór de kerst willen ze voor de 42 jeugdzorgregio’s in beeld krijgen of het tarief wel toereikend is en wat ze kunnen doen om de wachtlijsten versneld op te lossen. Uiterlijk 1 maart 2020 moeten de bevindingen landen in een uitvoeringsplan. Graag willen wij een toezegging van de portefeuillehouder dat de raad geïnformeerd wordt zodra meer hierover bekend is.

Maar wij kunnen voor nu niet op de zaken vooruit lopen. Wat betekenen deze cijfers voor Oldenzaal?
D66 is van mening dat er niet met inwoners mag worden geëxperimenteerd. Wij zijn DANKBAAR dat in Oldenzaal NIET getornd wordt aan het armoedebeleid. Wij dienen stabiele regelingen uit te dragen, zodat inwoners op ons kunnen vertrouwen. De keuzes die nu op tafel liggen hebben een grote impact en kunnen leiden tot nog meer kosten, wegens een toenemende druk voor mantelzorgers, voor ouders met financiële problemen, voor jongeren die leven in kwetsbare huishoudens.

In het forum is aangegeven dat de extra gelden voor het sociaal domein naar de algemene rekening gaan en niet direct inzetbaar zijn voor het sociaal domein. DIT is jammer.
Ja.. het klopt dat D66 bij de raadsbehandeling van het 3^e bestuursrapportage conform heeft gestemd. En nee..dit betekent zeker niet dat wij achter het complete besluit stonden. Voor ons is het niet inzichtelijk meer wat onze gemeente van het rijk aan gelden ontvangt die bedoeld zijn voor het sociaal domein. Die mogen ons inziens ook werkelijk aan het sociaal domein worden uitgegeven. 44% van de totale begroting gaat naar het sociaal domein.
Dus hoe houden wij hier zicht op?
Wij willen middels een toezegging van de wethouder een overzicht krijgen van de inkomende gelden vanuit het rijk voor dit jaar en de komende jaren. Ja, we hebben afgesproken dat budgetten naar de algemene reserve mogen. Ja, gelden uit de algemene reserve worden nu voor het sociaal domein gebruikt. Maar een nacalculatie is belangrijk om de controlerende taak degelijk uit te voeren.

Er zijn maatregelen genoemd voor het sociaal domein. Concreet waren ze niet. D66 vraagt zich af welke uitvoeringstaken van een belangrijke partner als Impuls geschrapt kunnen worden. Gaan wij niet TE SNEL over tot mogelijk onjuiste oplossingen? En als we keuzes moeten maken, waar komt de focus op te liggen? En hoe dealen wij met de preventieve taak die kostenbesparend kan zijn?
De portefeuillehouder gaf aan dat het beter is dat de raad het college kaders meegeeft en dat vervolgens de wethouder in gesprek gaat met partners om mogelijke ombuigingen op tafel te leggen. D66 is het hier niet mee eens..
Als raad en politiek zijn wij er om de opinie van onze inwoners in het besluit mee te nemen. Ook wij moeten aan de tekentafel zitten en medebepalen hoe en wat nodig is. Daarom gaan wij mee met het amendement van de PvdA, waarbij de in te zetten versobering van subsidies niet eerder worden geëffectueerd nadat met de raad gedeeld is wat hier de effecten van zijn en de raad hierover een nader standpunt heeft ingenomen.

Ten slotte willen wij voor wat betreft het sociaal domein meegeven dat de voorgenomen maatregelen niet per se tot de gewenste resultaten leiden. Het kan een grote impact hebben op inwoners. We moeten aandacht blijven geven aan wensen en zorgen van inwoners. Het ECHTE gesprek werkt preventief. Tegelijkertijd kunnen wij kritischer omgaan met zorgaanbieders.

En dan komen wij bij de kansen voor Oldenzaal..

 Creëer kansen

Tot onze verbazing hoorden wij dat Oldenzaal geen lobbyist in dienst heeft om onze belangen te behartigen in de provincie, het rijk en Brussel. Wij vragen ons af of wij hier geen kansen laten liggen. Een lobbyist richt zich op het invoeren of wijzigen van regels en op het verkrijgen van subsidies, vergunningen, licenties, registraties en posities en heeft oog voor een betere positionering in het publieke krachtenveld. Aangezien wij nu afhankelijk zijn van de lobbyisten van de Regio Twente, Enschede en Hengelo, willen wij graag meer inzicht krijgen over het huidige lobbywerk voor Oldenzaal. Daarom komt D66 met een motie waarbij wij het college oproepen om :

Naast lobbywerk missen wij ook kansen in de duurzaamheidsagenda. Feitelijk doet Oldenzaal niet meer dan het rijk voorschrijft, en in samenwerking met andere gemeentes in NOTwente en Regio Twente wordt afgesproken. Voor komend jaar willen wij een actievere inzet door soms het voortouw te nemen en initiatief te tonen en zo meer inwoners enthousiast te krijgen duurzamer te leven en te ondernemen. Een goed, maar klein voorbeeld, is de stimulering van het gebruik van regentonnen voor de gemeente Losser, waarbij de eerste 100 regentonnen gratis aan inwoners worden gegeven. 

Onderwijs

Dan het majeure onderwerp onderwijs. Het zal niemand ontgaan zijn dat leraren van ongeveer 4400 basisscholen in heel het land op 6 november massaal hebben gestaakt. De structurele tekorten vanuit het rijk kunnen wij helaas niet op gemeentelijk niveau oplossen. Daarom zoomen wij in op de knoppen die wij kunnen draaien voor onze glimlach van Twente.

D66 wacht al geruime tijd op het Integraal Huisvestingsplan, kort gezegd IHP. Het is tijd dat het IHP in de raad komt. We lezen in de begroting dat investeringen staan gepland voor de Franciscusschool, de Drie-Eenheid en Zevenster. Een totaaloverzicht blijft afwezig. Het is al vaker in de raad besproken dat basisschool de Esch hoognodig voor de komende 3 tot 5 jaar onderhoud nodig heeft en revitalisatie nog steeds in de ijskast ligt.
In het forum is gezegd dat deze investeringen in het coalitieakkoord staan. Maar Dit lezen wij niet terug. Concrete invulling van prioritering en investeringen zouden komen. Daarom was D66 blij met de toezegging van de wethouder om de raad middels een raadsinfobrief te informeren over de huidige (financiële) stand van zaken van de basisscholen. Op pagina 51 van de notulen van de raadsvergadering van 8 juli jl. is deze toezegging terug te lezen.

U kunt zich voorstellen, voorzitter, dat wij ons afvragen waarom het IHP alsook onze toezegging niet op tafel liggen. Wij vragen de wethouder ons inzicht te geven over de gemaakte keuzes en argumenten rondom de genoemde investeringen van de Franciscusschool, de Drie-Eenheid en Zevenster en daarnaast de stand van zaken kan aangeven rondom de ontwikkelingen voor basisschool de Esch. Wij verwachten de raadsinfobrief hierover in het voorjaar te ontvangen.

Voorzitter, er staat een fout staat op pagina 59, namelijk dat al het onderhoud voor rekening is voor schoolbesturen. Wij merken op dat basisschool de Esch het onderhoud wél voor rekening is van de gemeente. Een amendement is overbodig, maar door het te benoemen wordt het correct genotuleerd.

Dan komen we bij ons volgende punt, de algemene reserve.

De algemene reserve

Ik herhaal onze inbreng tijdens de kadernota van 16 juli 2018:

“Tenslotte willen wij de portefeuillehouder meegeven dat we als raad een stevige algemene reserve afgesproken hebben en dat is goed op momenten waarop we opeens hard geld nodig hebben.  We moeten er dan ook op waken dat we in tijd van nood ergens op terug kunnen vallen. We moeten, wat gechargeerd gezegd, waken voor stabiliteit en niet de algemene reserve overal aan uit willen geven. Het kan immers vaker gebeuren dat we financiële tegenslagen krijgen.”

Helaas is de waarschuwing bewaarheid. De programmabegroting laat zien dat wij in 2023 de grens van 6,6% dreigen te onderschrijden. D66 is nog steeds van mening dat die 6,6% zo lang het kan niet onderschreden moet worden en vraagt het college met klem hier gehoor aan te geven.

Participatieroute

Dan gaan we over naar het laatste onderwerp.

Voorzitter, een positieve ontwikkeling in Oldenzaal is de gekozen Participatieroute. Er werd op 30 augustus jl een goede sessie over gehouden en nadien is het raadsbreed aangenomen! Wij willen maar al te graag dat de overheid de kracht, vindingrijkheid en creativiteit van mensen ondersteunt en de ruimte geeft.
Onderwerpen die bij ons opborrelen betreffen thema’s die inwoners raken, zoals
de binnenstad,
het parkeerbeleid,
afval en de invulling van pleintjes.
Hier hebben wij al een klein begin in gemaakt, maar nu kunnen wij effectiever kijken naar welk doel daar het beste bij aansluit.

Hoe mooi is het als inwoners via de gemeente meer bekend zouden raken met circulariteit en duurzaamheid en zelf tot nieuwe ideeën of oplossingen komen voor hun wijk of buurt?

En wat dachten we van het meedenken over de invulling van de leegstand van het MST Oldenzaal?

Het toegepaste stadsidee moet ook meer bekendheid krijgen.

Ik kom tot het einde van ons betoog, voorzitter. Wij zijn het oneens met de prioritering van het college. Er mag niet geëxperimenteerd worden met inwoners zonder vooraf de gevolgen te overzien of kansen te zoeken.  Wij vinden het gevaarlijk om de algemene reserve van 6,6% te onderschrijden en vragen het college hoe de reserve weer wordt aangevuld. Er valt wat ons betreft nog genoeg om over te discussiëren in het tweede termijn.

Ik dank u voorzitter.

Mari Ailo-Zaia

======